اختصاصی گروه اجتماعی / سوشیانت سرافراز
برای افراد دارای معلولیت آنچه هر لحظه بازتکرار میشود مواجهه با بیمسئولیتیها و پاسخگو نبودنها است. فرقی هم نمیکند که آن سوی خط معلولیت یک سازمان دولتی حضور داشته باشد یا یک سازمان غیردولتی. در نبود نظارت دقیق بر عملکرد دستگاههای دولتی و غیردولتی آنچه از دست میرود اعتماد عمومی حتی به نهادهای مردم نهاد و سخت شدن عرصه بر زیست سالم افراد دارای معلولیت است.
این روزها آنچه بر سر زبانها افتاده و برخی از رسانهها هم به آن پرداختهاند ابهام در عملکرد انجمنی است که نام آن با زندگی و سرنوشت مبتلایان به اوتیسم و خانوادههای آنها گره خورده است. یعنی انجمن اوتیسم ایران. والدینی که از عملکرد این انجمن ناراضی هستند دست به دامان رسانهها شدهاند تا مشکلاتشان با صدایی بلندتر به گوش آنهایی برسد که میتوانند عملکرد مالی این انجمن را مورد بررسی قرار دهد. با ا ین حال این گروه فریادرسی ندارند.
والدین ناراضی عنوان میکنند که بانک بانک پاسارگاد حمایت مالی قابل توجهی در راستای حمایت از فرزندان مبتلا به اوتیسم تقدیم انجمن کرده است. این کمک مالی قرار بود صرف انجام طرحی به عنوان «پنجره» شود که یک بسته ۱۳ خدمتی برای ۱۰ جلسه نیمساعته کار درمانی- گفتاردرمانی برای کودک و ۳ جلسه تحتعنوان فرزندپروری برای خانوادهها را در بر میگرفت.
آنچه در این میان باعث ناخشنودی والدین شد آن بود که امکان استفاده از این پول تنها در انجمن و خانههای امید وابسته به آن وجود دارد، مسالهای که این ابهام را ایجاد کرد که آیا این مبلغ واریزی صرف حمایت از کودکان مبتلا به اوتیسم میشود یا حمایت از انجمن؟
همچنین آنطور که در رسانهها منتشر شده این اواخر هم انجمن اقدام به برگزاری یک کمپین نیکوکاری با همکاری اپلیکیش آسان پرداخت کرده است. هدف این کمپین هم جمعآوری ۱۲ میلیارد تومان برای حمایت از ۵۰۰ فرد بزرگسال مبتلا به اوتیسم اعلام شده. آنطور که منتقدان این مجموعه میگویند در صورت جمعآوری این مبلغ انجمن باید برای هر فرد از جامعه هدف مذکور، ۲۴ میلیون تومان اختصاص دهد.
موضوع دیگری که این روزها نقل محفل خانوادههای منتقد شده است مربوط به همکاری مهران مدیری با انجمن است. گویا لوگوی انجمن اوتیسم روی پوستر آخرین کنسرت مهران مدیری هم دیده میشود. همچنین در یکی از ویدئوهایی که ازمدیری منتشر شده او اظهار امیدواری میکند که بتواند به انجمن اوتیسم کمک کند. حتی برخی از شنیدهها حاکی از پرداخت ۱۳ میلیارد تومان از عواید این کنسرت به انجمن است.
این حمایتها و همکاریها در شرایطی انجام شده که خانوادهها از فقدان شفافیت مالی در این انجمن ناراضی بوده و میگویند تا وقتی انجمن اتیسم ایران به نام فرزندان ما کمکهای مردمی دریافت میکند، ما از انجمن مطالبهگریم و باید بدانیم این پولها صرف چه اموری میشود. برای آنها جای سوال است که وقتی کارزاری برای برکناری «سعیده صالح غفاری» مدیر انجمن راهاندازی شده و رسانهها نیز انتقادات خانوادهها را بازتاب دادهاند، چرا همچنان برخی اصرار دارند با این انجمن همکاری کنند. آنها میگویند چرا مهران مدیری با وجود همه انتقادات مطرح شده نسبت به انجمن و حتی برگزاری کارزاری برای برکناری دست به همکاری با این نهاد زده است. آیا بهتر نبود مدیری تا پیش از روشن شدن ابعاد ماجرا صبر میکرد؟
این خانوادهها در مطالب مختلفی از بیتفاوتی انجمن نسبت به نیازهای خانوادههایی گفتهاند که فرزند مبتلا به اوتیسم دارند اما از امکانات انجمن به دلیل محرومیتهای دسترسی و بیتفاوتیها برخوردار نشدهاند. آنها نسبت به سفرهای مکرر مدیران انجمن به خارج از کشور گلایه دارند. برخی از این سفرها به بهانه حضور در جلساتی اتفاق افتادهاند، که امکان برگزاری آنها به صورت آنلاین هم وجود داشت. برخی هم فایده خاصی برای خانوادهها نداشته است.
منتقدان از خودروهای لوکس مورد استفاده توسط مدیران انجمن و دستمزدهای هنگفتی میگویند که این افراد بابت مطالبهگری دریافت میکنند. مطالبهگریهایی که مشخص نیست نتیجه نهایی آنها چه بوده است که چنین دستمزدهایی را میطلبد.
با این حال مدیران این انجمن پاسخ داده است که سفرها الزامی و صرفا کاری بوده و خودروهای لوکس هم از طریق حامیان نه در اختیار آنها که در اختیار انجمن قرار گرفته است. آنهم در شرایطی که انجمن با وجود این همه دریافتی سرویسی برای ایاب و ذهاب فوری مددجویان خود ندارد. از سوی دیگر این انجمن در بسیاری از شهرها و استانها هم مرکز خدمتدهنده ندارد و تنها به ثبت نام کودکان اوتیسمی این شهرها در انجمن برای بالا بردن آمار اعضای خود اکتفا کرده است. آماری که به گفته والدین در دریافت کمکهای بیشتر نقشی تاثیرگذار دارد.
جالب آنکه رئیس هیئت مدیره این انجمن مجتبی خسروتاج است فردی اقتصاددان که در دولتهای سوم و چهارم، هفتم و هشتم، یازدهم و دوازدهم در جایگاه معاون وزیر بازرگانی و صمت فعالیت کرده و باید بیش از همه با موضوعاتی مانند نظارت، شفافیت و پاسخگویی آشنا است. با این حال خانوادههای منتقد میگویند برخی از اعضای هیئت مدیره انجمن وابسته به پایههای قدرت هستند و پاسخگو نبودن متولیان امر نسبت به خواستههای خود را ناشی از همین موضوع میدانند.
جدا از این تحلیل خانوادهها یک مساله مشخص است، هیچ نهادی حاضر نیست وظیفه نظارت بر این سمن را بر عهده گرفته و پاسخگوی سوالات منتقدین باشد. سازمان بهزیستی کشور به عنوان متولی جامعه معلولان تاکید کرده که مجوز فعالیت این انجمن را صادر نکرده است و ارتباطی با این انجمن ندارد. آنطور که رسانهها منتشر کردهاند، وزارت بهداشت هم از پاسخگویی سرباز زده و معاونت مربوطه یعنی معاونت آموزشی این وزارتخانه پاسخگویی را پشت گوش میاندازد.
با وجود انتشار چند گزارش درباره کمکهای دریافتی کلان این انجمن و کمکرسانی ضعیف آن به جامعه هدف تا کنون هیچ نهادی بهویژه نهاد قضایی علاقهای به بررسی رفتار مالی انجمن اوتیسم نشان نداده است. رفتاری عجیب از سوی دادستانی که درباره هر رفتاری از سوی شهروندان که مورد تایید ساختار قدرت نیست، به سرعت وارد عمل شده و اقدام عاجل برای بررسی موضوع و صدور احکام بازداشت، توقیف و پلمپ میکند. حالا این سوال مطرح است که آیا دستگاهی با وظیفه عدالتگستری در این مورد خاص منتظر شاکی خصوصی برای ورود به پرونده است آنهم در شرایطی که خانوادهها پول چندانی در چنته ندارند تا صرف هزینههای وکیل کنند.
