اختصاصی هموطن؛ گروه سیاسی/ نیکان توحیدی
یک مقام ارشد آمریکایی در پی حملات تروریستی استرالیا به فاکسنیوز گفته است که “اگر جمهوری اسلامی دستور این حمله را داده باشد، ایالات متحده حق اسرائیل برای حمله به ایران را به طور کامل به رسمیت میشناسد.”
این نخستینبار نیست که در وقایع تروریستی، نام جمهوری اسلامی مطرح میشود و در همین کشور استرالیا نیز حداقل در دو حمله تروریستی ۶ دسامبر ۲۰۲۴ و ۲۰ اکتبر ۲۰۲۴، سازمان امنیت ملی استرالیا به صراحت اعلام کرد که جمهوری اسلامی هدایت کننده اصلی حملات به اماکن یهودی در این کشور بوده است. حال این پرسش مطرح میشود که چرا پس از هرگونه اقدام تروریستی در جهان، ابتدا نام جمهوری اسلامی مطرح میشود و آیا این حوادث میتواند پیشزمینهای برای حمله مجدد آمریکا و اسرائیل به ایران باشد؟.
پرده نخست؛ شرح یک تراژدی
در یکی از تاریکترین روزهای تاریخ استرالیا، دو مرد مسلح – نوید اکرم ۲۴ ساله و پدرش ساجد اکرم، ۵۰ ساله – روز یکشنبه ۱۴ دسامبر ۲۰۲۵ به تجمع جشن حنوکا (جشن نور) در ساحل معروف بوندی در سیدنی حمله کردند. این رویداد که با عنوان “حنوکا کنار دریا” توسط جامعه یهودیان استرالیا سازماندهی شده بود، قرار بود شادی و نور را به هزاران نفر از جمله خانوادهها، کودکان و گردشگران هدیه دهد، اما به صحنهای از وحشت تبدیل شد.
بر اساس گزارشهای پلیس، مهاجمان از یک پل عابر پیاده به سمت جمعیت شلیک کردند و حداقل ۱۵ نفر را کشتند و بیش از ۴۰ نفر را مجروح کردند. یکی از مهاجمان توسط پلیس کشته و دیگری دستگیر شد. پلیس این حادثه را “حمله تروریستی هدفمند علیه جامعه یهودیان استرالیا” اعلام و آنتونی آلبانیز، نخستوزیر استرالیا، آن را “عمل شیطانی” توصیف کرد.
شاهدان عینی از صحنههای هولناکی سخن گفتنند و تاکید کردند که خانوادههایی که برای روشن کردن شمعدان حنوکا جمع شده بودند، ناگهان زیر آتش گلوله قرار گرفتند.
این حمله مرگ بارترین تیراندازی جمعی در استرالیا از زمان کشتار پورت آرتور در ۲۸ آوریل ۱۹۹۶ به شمار میرود و بدترین حادثه تروریستی در تاریخ این کشور است. پلیس دو بمب دستساز را نیز در صحنه جنایت کشف کرد که خنثی شدند. مهاجمان پدر و پسری بودند که پدر دارای مجوز قانونی حمل شش اسلحه بود.
این حمله در حالی رخ داد که جامعه یهودیان استرالیا – که حدود ۱۵۰ هزار نفر جمعیت دارد – از زمان آغاز جنگ غزه در اکتبر ۲۰۲۳ با موجی بیسابقه از حملات و آسیبها روبرو بوده است. شورای اجرایی یهودیان استرالیا گزارش داد که در دو سال پس از هفتم اکتبر، بیش از ۳۷۰۰ حادثه ضد یهودیان ثبت شده، از جمله آتشزدن کنیسهها و تهدیدهای مرگبار.
در سالهای اخیر، حملاتی مانند آتشزدن رستوران یهودی در سیدنی و کنیسه آداس اسرائیل در ملبورن رخ داد. این حوادث منجر به تشکیل پرونده ویژه پلیس فدرال برای مبارزه با تروریستها شد.
نقش ادعایی جمهوری اسلامی و وخامت روابط تهران – کانبرا
چند ماه قبل دولت استرالیا، ایران را متهم به هدایت حداقل دو حمله تروریستی در این کشور کرد. سازمان اطلاعات امنیتی استرالیا (ASIO) اعلام کرد که سپاه پاسداران از طریق شبکهای پیچیده از واسطهها، جنایتکاران محلی را برای این حملات استخدام کرده بود. در همین ارتباط نخستوزیر آلبانیز، سفیر ایران و سه دیپلمات دیگر را اخراج کرد، عملیات سفارت استرالیا در تهران را تعلیق نمود و سپاه را به عنوان “سازمان تروریستی” و “حامی دولتی تروریسم” اعلام کرد.
این اقدامات روابط ایران و استرالیا را به پایینترین سطح رساند. ایران این اتهامات را “بیاساس” و تحت تأثیر “اسرائیل” خواند و انجام اقدامات متقابل را وعده داد.
انگشت اتهام به سمت جمهوری اسلامی
بلافاصله پس از حمله تروریستی استرالیا، گمانهزنیها در مورد دخالت خارجی آغاز شد. مقامات اسرائیلی، از جمله منابع اطلاعاتی این کشور، ایران را “مظنون اصلی” نامیدند. گزارشهای رسانههای اسرائیلی مانند تایمزاسرائیل و یِدیعوت آحارونوت، با استناد به منابع امنیتی که البته نامی از آنها برده نشده، ادعا کردند که موساد ماهها پیش به استرالیا در مورد “زیرساخت تروریستی” ایران برای حمله به اهداف یهودی هشدار داده بود. گزینههای دیگر مانند حزبالله، حماس یا گروههای پاکستانی نیز بررسی شدند، اما ایران در صدر قرار گرفت.
از سوی دیگر وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایرانه حمله تروریستی استرالیا را محکوم کرد، محکومیتی که بلافاصله با واکنش منفی گروههای تندروی داخلی روبرو شد و حتی پایگاههای خبری نزدیک به امیرحسین ثابتی، نماینده تندرو مجلس، وزارت خارجه را به دلیل ارسال پیام تسلیت، مورد انتقاد قرار دادند.
از سوی دیگر، مقامات استرالیایی هنوز دخالت خارجی را تأیید نکردهاند، اما اعلام کردند که وزارت خارجه و پلیس در حال بررسی ارتباط احتمالی با ایران هستند. جرمی لایبلر، یکی از رهبران جامعه یهودیان استرالیا، گفته است که “وزارت خارجه به من گفت در حال بررسی احتمال دخالت ایران است؛ این یعنی احتمال واقعی وجود دارد.”
تشدید فشار بر جمهوری اسلامی و احتمال درگیری جدید
حملات تروریستی استرالیا میتواند نقطه عطفی در روابط بینالمللی و وضعیت داخلی ایران باشد. جمهوری اسلامی پیشتر به دلیل حمایت از گروههای نیابتی در خاورمیانه، برنامه هستهای و سرکوب داخلی تحت فشار شدید تحریمها و انزوای دیپلماتیک قرار دارد. اتهامات استرالیا در اوت 2025 و حالا گمانهزنیها در مورد حملات تروریستی جدید، تصویر ایران را به عنوان “حامی دولتی تروریسم جهانی” تقویت میکند.
این وضعیت به سختتر شدن شرایط برای جمهوری اسلامی در عرصه بینالمللی منجر خواهد شد که در حوزههای مختلفی چون روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی، وضعیت اقتصادی، شرایط ثبات داخلی تاثیرگذار است.
در حوزه روابط دیپلماتیک، اخراج سفیر و تروریستی اعلام شدن سپاه، استرالیا را به جمع کشورهایی مانند آمریکا، کانادا و … افزود که سپاه را تروریستی میدانند. این میتواند الگویی برای اتحادیه اروپا و بریتانیا باشد که تاکنونبرای تروریستی اعلام کردن سپاه تردید داشتهاند. انزوای بیشتر ایران در مجامع بینالمللی، مانند سازمان ملل نیز محتمل است.
در حوزه اقتصادی نیز تحریمهای جدید علیه افراد و نهادهای مرتبط با سپاه ممکن است تشدید شود. استرالیا قبلا روابط تجاری محدود خود با ایران را کاهش داده و حالا فشار برای تحریمهای بیشتر از سوی متحدان غربی افزایش مییابد.
و بالاخره اینکه در حوزه سیاست داخلی نیز اگر ارتباط ایران اثبات شود، موج جدیدی از اعتراضات جهانی علیه تهران برانگیخته میشود، به ویژه در میان جوامع یهودی و حقوق بشری. این میتواند به نارضایتی داخلی در ایران دامن بزند، جایی که اقتصاد تحت فشار است.
آیا اسرائیل به دنبال بهانه برای حمله مجدد به ایران است؟
اسرائیل سابقه حملات پیشگیرانه به اهدافی در ایران را دارد، از جمله بمباران سایتهای هستهای، ترور فرماندهان نظامی و هدف قراردادن اماکن نظامی در تابستان امسال. منابع آمریکایی به فاکس نیوز گفتند که اگر وقایع تروریستی استرالیا توسط ایران هدایت شده باشد، اسرائیل “حمایت کامل آمریکا” برای ضربه به ایران را خواهد داشت. در شرایطی که اسرائیل از هر فرصتی برای ضربه زدن به جمهوری اسلامی و کسب حمایتهای بینالمللی استفاده میکند، حملات تروریستی استرالیا میتواند وضعیت ایران را خطرناکتر کند.
