اختصاصی هموطن؛ گروه سیاسی/ نیکان توحیدی
در اقدامی کمسابقه و اما مهم که روابط دیپلماتیک استرالیا و ایران رابه پایینترین سطح خود از زمان تأسیس جمهوری اسلامی میرساندو میتواند نقشه جدیدی از روابط ایران با کشورهای مختلف را ترسیم کند، دولت استرالیا امروز اعلام کرد که سپاه پاسداران را بر اساس چارچوب جدید قانون کیفری دولتهای حامی تروریسم، در فهرست”تروریسم دولتی” قرار داده است. طبق قانون جدید، هرگونه همکاری با سپاه ممکن است تا 25 سال زندان به همراه داشته باشد.
بر اساس آنچه که دویچهوله اعلام کرده است: این نخستین بار استکه از چارچوب جدید قانونی در استرالیا برای اطلاق عنوان “تروریسم دولتی” به یک سازمان خارجی استفاده میشود.
مبنای تصمیم جدید به ارزیابی سازمان اطلاعات و امنیت استرالیا(ASIO) باز میگردد. این سازمان در ارزیابی خود گفته بود که سپاه پاسداران عامل حداقل دو حمله علیه مراکز یهودیان در سیدنی و ملبورن در سال 2024 میلادی بوده است.
چندی پیش نیز استرالیا سفیر جمهوری اسلامی را به دلیل ارتباط سپاه با آتشزدن یک رستوران در سیدنی در اکتبر 2024 و حمله به کنیسهای در ملبورن در دسامبر همان سال اخراج کرده بود.
این حملات، که هدف آنها جامعه یهودیان استرالیا بود، بنا بر گزارشات نهادهای بینالمللی بخشی از الگویی گستردهتر از عملیات خارجی سپاه تلقی میشود که شامل ترور مخالفان، بمبگذاری وحمایت از گروههای نیابتی است.
سپاه پاسداران، از انقلاب تا امروز
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال 1358، بلافاصله پس ازپیروزی انقلاب اسلامی، با هدف حفاظت از دستاوردهای انقلاب تأسیس شد. اما به سرعت، این نهاد به ابزاری برای صدور انقلاب به خارج از مرزها تبدیل شد.
وزارت خارجه آمریکا در سال 1399 با صدور اعلامیهای به مناسبت روز جهانی بزرگداشت قربانیان تروریسم اعلام کرد که نیروهای نظامی جمهوری اسلامی به ویژه نیروی قدس سپاه و وزارت اطلاعات، طی 40 سال پس از پیروزی انقلاب، حداقل 360 عملیات تروریستی را در خارج مرزهای ایران طراحی و اجرا کردهاند.
بر اساس این گزارش، نیروی قدس، شاخه برونمرزی سپاه، از دهه۱۹۸۰ مسئولیت عملیاتهای نامتقارن، حمایت از گروههای شبهنظامی و ترورهای سیاسی را بر عهده گرفته است.
سابقه اتهام به سپاه مبنی بر انجام اقدامات تروریستی خارج ازمرزها، به دهههای قبل بازمیگردد. از بمبگذاریهای دهه 1980 درلبنان (مانند حمله به سربازان آمریکایی و فرانسوی در بیروت که 241آمریکایی و 58 فرانسوی را کشت) تا ترور مقامات اسرائیلی درآرژانتین (1992 و 1994)، سپاه متهم به دست داشتن در صدهاعملیات است.
مرکز ملی ضدتروریسم آمریکا، سپاه قدس که در سال 1988 تشکیل شد را مسئول عملیاتهای پنهان کشنده خارج از ایران، از جمله عملیاتهای نامتقارن و تروریستی میداند.
آمار اتهامات اقدامات تروریستی سپاه خارج از مرزها؛ بیش از 500مورد مستند
سؤال کلیدی این است که آیا اساسا سپاه در قتل مخالفان جمهوری اسلامی در خارج از مرزها و یا عملیاتهای تروریستی علیه مقامات رسمی کشورها نقش داشت است و یا خیر و اگر نقش داشته، تاکنون چه تعداد عملیات را طراحی، هدایت و اجرا کرده است؟
بر اساس گزارشات نهادهای بینالمللی مانند وزارت خارجه آمریکا ومراکز تحقیقاتی مانند شورای آتلانتیک، سپاه در بیش از 500 عملیات تروریستی یا مرتبط با تروریسم خارج از ایران دست داشته است. این آمار شامل موارد مستقیم (مانند ترورها و بمبگذاریها) وغیرمستقیم (حمایت از گروههای نیابتی مانند حزبالله، حماس وحوثیها) میشود.
از جمله بمبگذاری بیروت (1983) که به حزبالله نسبت داده شد،ترور مخالفان جمهوری اسلامی مانند شاپور بختیار، بمبگذاری سفارت اسرائیل در آرژانتین (1992) و مرکز یهودیان AMIA(1994) به سپاه نسبت داده شده است.
در بمبگذاری و فاجعه تروریستی آمیا، موساد در گزارشی اعلام کرد که انفجار توسط واحد مخفی حزبالله لبنان انجام شده است، ولی سپاه پاسداران آن را تأیید و تأمین مالی کرده و به تروریستها کمکهای تجهیزاتی و آموزش داده است.
در همین ارتباط دادگاه عالی جنایی آرژانتین در سال 2024 ایران رامسئول بمبگذاری آمیا دانست و گفت که این حمله توسط شبهنظامیان گروه حزبالله لبنان و در چارچوب «طراحی سیاسی واستراتژیک» ایران انجام شده و یک قاضی آرژانتینی نیز دستور دادکه به صورت غیابی ده نفری که به اتهام بمبگذاری آمیا متهم شدهاند را محاکمه کنند، از جمله مقامات سابق دولت جمهوری اسلامی بهنامهای علی فلاحیان، وزیر اطلاعات اسبق، علیاکبر ولایتی، وزیرخارجه اسبق، محسن رضایی، فرمانده اسبق سپاه پاسداران، هادی سلیمانپور، سفیر سابق در آرژانتین و برخی از کارکنانِ وقت سفارت جمهوری اسلامی.
بر اساس اسناد نهادهای بینالمللی، سپاه در سالهای اخیر به مشارکت در دهها عملیات تروریستی متهم شده که این عملیاتها در کشورهای مختلف از جمله چندین کشور اروپایی، عراق، هند، گرجستان، تایلند، ترکیه، قبرس، استرالیا و … صورت گرفته است.
کدام کشورها سپاه را یک نهاد تروریستی اعلام کردهاند؟
تا امروز هشت کشور سپاه پاسداران را به طور رسمی به عنوان سازمان تروریستی فهرست کردهاند. این فهرستبندیها، که اغلب باتحریمهای مالی و ممنوعیت سفر همراه است، فشار اقتصادی برایران را افزایش میدهد.
دولت ترامپ در سال 2019 سپاه را در فهرست گروههای تروریستی قرار داد. عربستان سعودی، بحرین، کانادا، سوئد، پاراگوئه، اکوادور و حالا استرالیا نیز تاکنون سپاه را تروریستی اعلام کردهاند.
البته انتظار میرود که این فهرست رو به گسترش باشد، زیرا بریتانیا، اتحادیه اروپا، فرانسه، هلند، بلژیک، لیتوانی و سوریه پس از بشار اسد، تلاشهایی را برای قراردادن نام سپاه در فهرست گروههای تروریستی آغاز کردهاند.
پیامدهای دیپلماتیک و اقتصادی
اقدام امروز استرالیا مبنی بر قرار دادن نام سپاه در فهرست گروههای تروریستی، نه تنها داراییهای مرتبط با سپاه را منجمد میکند، بلکه عضویت یا حمایت از آن را جرمانگاری میکند. اما ماجرا به همینجا ختم نمیشود. نخست اینکه راه برای دیگر کشورها برای تروریستی اعلام کردن سپاه هموارتر شده است. از سوی دیگر اقتصاد ایران را دچار مشکلات بسیار زیادتری میکند، زیرا میدانیم که بخش مهمی از فعالیتهای اقتصادی کشور زیر نظر و یا توسط سپاه انجام میشود.
گسترده شدن قرارگیری نام سپاه در فهرست نهادهای تروریستی، به طور قطع فعالیتهای بانکی جمهوری اسلامی را بیش از گذشته مختل خواهد کرد.
از سوی دیگر و در سطح جهانی، این موج فهرستبندیها، ایران رامنزویتر میکند. اسرائیل که از این اقدامات همواره استقبال میکند، آن را “گامی حیاتی علیه گسترش ناامنی و فعالیتهای تروریستی در جهان” خوانده است. اما ایران هشدار داده که این “دشمنسازی” به بیثباتی خاورمیانه دامن میزند.
اعلام امروز استرالیا، نقطه عطفی در فشار جهانی بر سپاه پاسداران است. این اقدام پیامی روشن به تهران میفرستد، مبنی بر اینکه تروریسم دولتی تابو نیست. اما سؤال اصلی و اساسی همچنان باقیمیماند، مبنی بر اینکه آیا این فشارها سپاه را متوقف میکند یا آنرا جسورتر خواهد کرد؟ آینده دیپلماسی خاورمیانه به پاسخ این سؤال بستگی دارد.
